Skaler ve Vektörel Nicelikler Test Çöz - 9. Sınıf Fizik Çözümlü Sorular

Fizik biliminde nicelikler, skaler ve vektörel olarak iki temel gruba ayrılır. Skaler nicelikler yalnızca büyüklük ile ifade edilirken, vektörel nicelikler büyüklük, yön ve doğrultu bilgisi taşır. 9. sınıf fizik müfredatında bu konu, öğrencilerin temel fizik kavramlarını anlaması için önemli bir adımdır. Skaler ve vektörel niceliklerin doğru şekilde ayırt edilmesi, ileriki konuların kavranmasında büyük rol oynar. Bu başlık altında, her iki nicelik türünün özellikleri ve günlük hayattan örneklerle pekiştirilmesi hedeflenir.

• Skaler nicelikler sadece sayısal değer ve birimle ifade edilir (örnek: kütle, sıcaklık).
• Vektörel nicelikler büyüklük, yön ve doğrultu gerektirir (örnek: hız, kuvvet).
• Skaler niceliklerde toplama işlemi cebirsel kurallara göre yapılır.
• Vektörel niceliklerde toplama işlemi için uç uca ekleme veya bileşenlerine ayırma yöntemi kullanılır.
• Yer değiştirme, ivme ve manyetik alan gibi büyüklükler vektörel niceliklere örnektir.
• Enerji, zaman ve hacim gibi büyüklükler skaler niceliklere örnektir.
• Vektörel niceliklerin gösteriminde ok işareti (→) kullanılır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. soru: Ayşe, okul bahçesinde top oynarken topun hareketini gözlemliyor. Topun yatayda 5 m, düşeyde 3 m yer değiştirdiğini fark ediyor. Buna göre, topun yer değiştirmesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Yalnızca skaler bir niceliktir
B) Yalnızca vektörel bir niceliktir
C) Hem skaler hem vektörel bir niceliktir
D) Yer değiştirme skaler değildir
E) Yer değiştirme vektörel değildir
Çözüm: Yer değiştirme hem büyüklük hem de yön içerdiği için vektörel bir niceliktir. Doğru cevap B'dir.

2. soru: Bir bisikletli, 10 m/s sabit hızla doğuya doğru hareket ederken rüzgarın kuzey yönünde 5 m/s hızla estiğini hissediyor. Bisikletlinin yere göre hızı nedir?
A) 5√5 m/s, kuzeydoğu yönünde
B) 15 m/s, doğu yönünde
C) 10 m/s, kuzey yönünde
D) 5 m/s, batı yönünde
E) 10√2 m/s, güneydoğu yönünde
Çözüm: Hızlar vektörel toplanır. Doğu ve kuzey bileşenleri dik olduğu için sonuç √(10² + 5²) = √125 = 5√5 m/s, kuzeydoğu yönündedir. Doğru cevap A'dır.

3. soru: Bir inşaat işçisi, 50 N kuvvetle yatayla 30° açı yapacak şekilde bir beton bloğu itiyor. Bloğun yatayda hareket etmesi için gerekli kuvvetin x bileşeni kaç N'dir? (cos30°=√3/2)
A) 25
B) 25√3
C) 50
D) 50√3
E) 100
Çözüm: Kuvvetin yatay bileşeni Fx = F.cosθ = 50.√3/2 = 25√3 N'dir. Doğru cevap B'dir.

4. soru: Bir drone, 20 m yükseklikte sabit hızla uçarken yere göre 10 m/s hızla hareket ediyor. Pilot drone'u aniden durdurduğunda, drone'un yere çarpma hızı kaç m/s olur? (Hava direnci ihmal, g=10 m/s²)
A) 10
B) 20
C) 10√5
D) 30
E) 40
Çözüm: Yatay hız sıfırlandığında drone düşeyde serbest düşme yapar. v² = 2gh = 2.10.20 = 400 → v = 20 m/s. Doğru cevap B'dir.

5. soru: Bir kayık, nehirde akıntıya dik olarak 4 m/s hızla hareket ederken akıntı hızı 3 m/s'dir. Kayığın yere göre hızının büyüklüğü kaç m/s'dir?
A) 1
B) 5
C) 7
D) 12
E) 16
Çözüm: Dik bileşenler olduğu için hızlar vektörel toplanır: √(4² + 3²) = 5 m/s. Doğru cevap B'dir.

Anahtar Kelimeler: 9. sınıf skaler vektörel test çöz, skaler ve vektörel nicelikler soruları, yeni nesil fizik testleri, 9. sınıf kazanım testleri, yazılı hazırlık test soruları