Proteinler Test Çöz 9. Sınıf Soruları ve Cevapları

9. sınıf biyoloji dersinin önemli konularından biri olan proteinler, canlıların yapı taşlarından biridir. Amino asitlerin birleşmesiyle oluşan bu kompleks moleküller, hücrelerin yapısında, enzimlerde, hormonlarda ve bağışıklık sisteminde kritik roller üstlenir. Proteinlerin yapısı, çeşitleri ve görevleri, biyolojik süreçlerin anlaşılması için temel oluşturur. Bu konu, öğrencilerin canlılık faaliyetlerini kavramasına yardımcı olur.

• Proteinler, amino asitlerin peptit bağlarıyla birleşmesiyle oluşur.
• Yapısal (örneğin, keratin, kollajen) ve işlevsel (örneğin, enzimler, hormonlar) proteinler olarak ikiye ayrılır.
• Esansiyel ve esansiyel olmayan amino asitler protein sentezi için gereklidir.
• Proteinlerin primer, sekonder, tersiyer ve kuaterner olmak üzere dört yapısal düzeyi vardır.
• Denatürasyon, proteinlerin doğal yapısının bozulmasıdır (sıcaklık, pH gibi etkenlerle).

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. soru: Bir sporcu, antrenman sonrası kas onarımı için protein tüketmek istiyor. Beslenme uzmanı, protein sentezinde amino asitlerin önemini vurgulayarak aşağıdaki bilgileri veriyor: "Esansiyel amino asitler vücutta sentezlenemez ve besinlerle alınmalıdır. Örneğin, 100 gram tavuk göğsünde $20$ gram protein ve tüm esansiyel amino asitler bulunur." Buna göre, sporcunun kas onarımı için aşağıdakilerden hangisini tüketmesi en az faydalı olur?
A) Yumurta (tam esansiyel amino asit profili)
B) Kırmızı mercimek (bitkisel protein, bazı esansiyel amino asitler eksik)
C) Somon balığı (hayvansal protein, omega-3 içerir)
D) Peynir (kalsiyum ve tam protein içerir)
Çözüm: Bitkisel proteinler genellikle eksik amino asit profiline sahiptir. Mercimek, esansiyel amino asitlerden metiyonin açısından fakirdir. Doğru cevap: B

2. soru: Bir biyoloji öğrencisi, enzimlerin çalışmasına etki eden faktörleri araştırıyor. Deneyde, $\sqrt{4}$ mL üreaz enzimi eklenmiş üre çözeltisinin $40^\circ C$'de $2^{3}$ dakikada parçalandığı gözlemleniyor. Aynı miktarda enzim, $80^\circ C$'de ise etkisiz hale geliyor. Bu sonuçlara göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) Enzimler optimum sıcaklıkta maksimum verimle çalışır
B) Yüksek sıcaklık enzimin yapısını bozar
C) Enzim miktarı reaksiyon süresini etkilemez
D) Sıcaklık artışı her zaman enzim aktivitesini artırır
Çözüm: D seçeneği yanlıştır çünkü aşırı sıcaklık enzimleri denatüre eder. Doğru cevap: D

3. soru: Bir gıda mühendisi, protein kalitesini ölçmek için PDCAAS (Protein Digestibility Corrected Amino Acid Score) yöntemini kullanıyor. $rac{1}{2}$ kg soya fasulyesinin skoru $0.91$, aynı miktardaki buğdayın skoru ise $0.42$ çıkıyor. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu farkın temel nedenidir?
A) Soya fasulyesinin hayvansal kaynaklı olması
B) Buğdaydaki lizin amino asidi eksikliği
C) Soya proteininin sindirilemez olması
D) Buğdayın daha fazla enerji vermesi
Çözüm: Buğday, esansiyel amino asitlerden lizin açısından fakirdir. Doğru cevap: B

4. soru: Diyetisyen, vejetaryen bir danışanına protein kaynağı olarak $3^{2}$ çeşit bakliyat karışımı öneriyor. "Tek tip bitkisel protein tüketirseniz, amino asit eksikliği yaşayabilirsiniz" uyarısı yapıyor. Bu tavsiyenin bilimsel temeli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bitkisel proteinlerin sindirim enzimlerini inhibe etmesi
B) Farklı bakliyatların eksik amino asitlerini tamamlaması
C) Hayvansal proteinlerin toksik etkisi
D) Bitkisel proteinlerin kalorisinin yüksek olması
Çözüm: Protein tamamlama prensibi gereği farklı kaynaklar birbirinin eksiklerini tamamlar. Doğru cevap: B

5. soru: Laboratuvarda $\sqrt{16}$ mL albumin çözeltisine nitrik asit eklenince sarı renk oluşuyor. Aynı test $rac{5}{2}$ mL jelatin çözeltisinde de pozitif çıkıyor. Bu testin sonucu proteinlerin hangi özelliğini kanıtlar?
A) Amino asit dizilimini
B) Peptit bağı varlığını
C) Yan zincirlerdeki aromatik grupları
D) Molekül ağırlığını
Çözüm: Xantoprotein testi, proteinlerdeki aromatik amino asitleri (triptofan, tirozin) tespit eder. Doğru cevap: C

6. soru: Bir hasta, kan testinde $2^{4}$ g/dL düşük serum albumin seviyesi çıkınca doktor "Karaciğerde sentezlenen bu protein, ozmotik basınç ve taşıma işlevi görür" diyor. Buna göre aşağıdaki semptomlardan hangisi bu hastada beklenmez?
A) Ödem oluşumu
B) Yağda çözünen vitamin eksikliği
C) Kan şekerinde düşüş
D) İlaçların taşınmasında aksama
Çözüm: Albumin, kan şekeri regülasyonunda doğrudan rol oynamaz. Doğru cevap: C

7. soru: Biyoteknoloji şirketi, insülin üretmek için $rac{3}{4}$ oranında daha ucuz bir bakteri kültürü geliştiriyor. Bu süreçte aşağıdaki protein sentezi basamaklarından hangisi doğrudan kullanılır?
A) DNA transkripsiyonu
B) Golgi aygıtında modifikasyon
C) Mitokondride enerji üretimi
D) Endoplazmik retikulumda katlama
Çözüm: Rekombinant DNA teknolojisi ile gen ifadesi transkripsiyonla başlar. Doğru cevap: A

8. soru: Sporcu içeceği üreticisi, $5^{2}$ gram BCAA (Dallı zincirli amino asit) ekleyerek ürününü geliştiriyor. Reklamda "Kas yıkımını önler, enerji sağlar" iddiası kullanılıyor. Bu iddiayı destekleyen bilimsel gerçek aşağıdakilerden hangisidir?
A) BCAA'lar glikoneogenezde substrattır
B) Tüm amino asitler esansiyeldir
C) Proteinler direkt ATP üretir
D) Kaslarda depo edilebilirler
Çözüm: BCAA'lar enerji metabolizmasında ve protein sentezinde kullanılır. Doğru cevap: A

Anahtar Kelimeler: 9. sınıf proteinler test çöz, proteinler test soruları, biyoloji kazanım testleri, yeni nesil testler, yazılı hazırlık testleri