Vitaminler Test Çöz 9. Sınıf Soruları ve Cevapları

9. sınıf biyoloji dersinin önemli konularından biri olan vitaminler, canlıların sağlıklı büyüme, gelişme ve metabolik faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli olan organik bileşiklerdir. Vücut tarafından yeterli miktarda sentezlenemedikleri için büyük oranda dışarıdan besinler yoluyla alınmaları gerekir. Bu ünitede, vitaminlerin genel özellikleri, çeşitleri, vücuttaki işlevleri ve eksikliklerinde görülen hastalıklar gibi temel bilgiler ele alınmaktadır.

• Vitaminlerin tanımı ve genel özellikleri (organik bileşik, düzenleyici rol)
• Suda çözünen vitaminler (B grubu ve C vitamini) ve özellikleri
• Yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K) ve özellikleri
• Her bir vitaminin başlıca görevleri ve vücuttaki işlevleri
• Vitaminlerin hangi besin kaynaklarında bulunduğu
• Çeşitli vitamin eksikliklerinde ortaya çıkan hastalıklar ve belirtileri
• Vitaminlerin vücuttaki emilimini etkileyen faktörler

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. soru: Görsel sanatlar öğretmeni Zeynep Hanım, öğrencilerine gece körlüğü ile ilgili bir afiş tasarımı ödevi verir. Afişte, bu rahatsızlığın önlenmesi için beslenme önerileri de yer alacaktır. Öğrencilerden Ece, afişinde hangi vitaminin yeterli miktarda alınması gerektiğini vurgulaması en doğru olur?
A) A Vitamini
B) B Vitamini
C) C Vitamini
D) D Vitamini
Çözüm: Gece körlüğü, A vitamini eksikliğinde rodopsin pigmentinin sentezlenememesi sonucu ortaya çıkan bir görme bozukluğudur. A vitamini, retinanın ışığı algılayan hücrelerinin (rod ve kon hücreleri) sağlıklı çalışması için gereklidir. Bu nedenle afişte A vitamininin önemi vurgulanmalıdır. Doğru cevap: A

2. soru: Bir gemi ile uzun sefere çıkan denizcilerde, diş eti kanamaları, yaraların geç iyileşmesi ve eklem ağrıları gibi belirtiler gözlemlenmiştir. Gemide taze meyve ve sebze tüketiminin çok kısıtlı olduğu bilinmektedir. Bu denizcilerde görülen belirtiler, hangi vitaminin eksikliğinden kaynaklanmaktadır?
A) A Vitamini
B) B$_{1}$ Vitamini
C) C Vitamini
D) K Vitamini
Çözüm: Taze meyve ve sebzelerde bulunan C vitamini (askorbik asit), bağ dokusu proteinlerinden kollajen sentezi için gereklidir. Eksikliğinde skorbüt hastalığı ortaya çıkar. Skorbütün belirtileri arasında diş eti kanamaları, yaraların geç iyileşmesi, eklem ağrıları ve ciltte morarmalar bulunur. Uzun deniz seferleri tarihte skorbütün yaygın olarak görüldüğü durumlardır. Doğru cevap: C

3. soru: Kemiklerinde zayıflık ve şekil bozukluğu (raşitizm) olan bir çocuk için doktor, güneş ışığına daha fazla çıkmasını ve beslenmesine belirli bir vitamini eklemesini önermiştir. Bu vitamin, ince bağırsaktan kalsiyum ($\text{Ca}^{2+}$) ve fosfor ($\text{PO}_{4}^{3-}$) emilimini artırarak kemik mineralizasyonunu destekler. Doktorun önerdiği bu vitamin aşağıdakilerden hangisidir?
A) A Vitamini
B) D Vitamini
C) E Vitamini
D) K Vitamini
Çözüm: D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilimini düzenleyerek kemiklerin güçlenmesini sağlar. Vücut, bu vitaminin öncül maddesini sentezler ve deride güneş ışığı (UVB) yardımıyla aktif D vitaminine dönüştürür. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise osteomalazi görülür. Doğru cevap: B

4. soru: Bir laboratuvar deneyinde, bir miktar ayçiçek yağına eşit miktarda demir(II) sülfat ($\text{FeSO}_{4}$) çözeltisi ekleniyor. Bir süre sonra yağın renginin koyulaştığı ve kokusunun değiştiği gözlemleniyor. Bu değişimi engellemek için yağa aşağıdaki vitaminlerden hangisi önceden eklenmiş olsaydı en etkili sonucu verirdi?
A) A Vitamini
B) B Vitamini
C) C Vitamini
D) E Vitamini
Çözüm: Demir, yağların oksidasyonunu (acılaşmasını) hızlandıran bir katalizördür. E Vitamini (tokoferol) güçlü bir antioksidandır ve yağların oksidatif bozulmasını önleyerek renk ve koku değişimini engeller. Bu nedenle birçok bitkisel yağda doğal olarak E vitamini bulunur ve raf ömrünü uzatır. Doğru cevap: D

5. soru: Yeni doğan bir bebekte, doğumdan iki gün sonra kontrol amaçlı yapılan kan testlerinde pıhtılaşma parametrelerinin normalin altında olduğu tespit edilmiştir. Doktor, bebeğe doğumdan hemen sonra hangi vitaminin enjekte edilmesi gerektiğini hatırlayarak bu durumu önleyebileceğini ifade etmiştir. Doktorun bahsettiği, kan pıhtılaşmasında görev alan faktörlerin sentezi için gerekli olan bu vitamin aşağıdakilerden hangisidir?
A) A Vitamini
B) B Vitamini
C) D Vitamini
D) K Vitamini
Çözüm: K vitamini, karaciğerde protrombin gibi pıhtılaşma faktörlerinin sentezi için gereklidir. Yeni doğan bebeklerin bağırsaklarında bu vitamini sentezleyen yararlı bakteriler henüz yeterince gelişmemiştir ve anne sütündeki K vitamini miktarı düşüktür. Bu nedenle doğumdan hemen sonra profilaktik (koruyucu) olarak K vitamini iğnesi yapılır. Doğru cevap: D

6. soru: Bir kişi, enerji metabolizması için gerekli olduğunu öğrendiği bir vitamini yüksek dozda almaya başlar. Ancak bir süre sonra ellerinde ve ayaklarında uyuşma, karıncalanma ve his kaybı gibi nörolojik semptomlar ortaya çıkar. Aşırı dozda alındığında sinir sisteminde toksik etki gösteren bu vitamin aşağıdakilerden hangisidir?
A) B$_{1}$ Vitamini (Tiamin)
B) B$_{6}$ Vitamini (Piridoksin)
C) B$_{9}$ Vitamini (Folik Asit)
D) B$_{12}$ Vitamini (Siyanokobalamin)
Çözüm: B$_{6}$ vitamini (Piridoksin), sinir sistemi fonksiyonları için gerekli olmasına rağmen yüksek dozlarda (günde 200 mg üzeri) uzun süre alındığında periferik nöropatiye (sinir hasarı) neden olabilir. Bu durum, el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma ve ağrı ile kendini gösterir. Diğer B vitaminleri genellikle suda çözündüğü için toksik etki göstermez ve fazlası idrarla atılır. Doğru cevap: B

Anahtar Kelimeler: 9. sınıf vitaminler test çöz, vitaminler test soruları, 9. sınıf biyoloji kazanım testleri, yazılıya hazırlık testleri, yeni nesil vitaminler soruları, biyoloji testi çöz