🔗Bağlantılı Olduğu Konu

Atom Orbitalleri ve Elektron Dizilimi Test Çöz 9. Sınıf Kimya Çözümlü Testler

9. sınıf Kimya dersinin temel konularından biri olan "Atom Orbitalleri ve Elektron Dizilimi", atomun yapısını ve elektronların enerji seviyelerindeki dağılımını anlamamızı sağlar. Bu konu, atomların kimyasal davranışlarını ve bağ yapma özelliklerini açıklayan önemli bir temel oluşturur. Orbitallerin şekilleri, enerji seviyeleri ve elektronların bu orbitallere yerleşim kuralları, modern atom teorisinin kritik unsurlarıdır. Öğrenciler, bu bilgileri kullanarak elementlerin periyodik tablodaki konumlarını ve reaktivitesini daha iyi kavrayabilir.

  • Atom orbitalleri, elektronların bulunma olasılığının yüksek olduğu bölgelerdir.
  • Başlıca orbital türleri: s, p, d ve f orbitalleridir.
  • s orbitali küresel, p orbitali ise dumbbell şeklindedir.
  • Elektron dizilimi, Aufbau ilkesi, Pauli dışlama ilkesi ve Hund kuralına göre yapılır.
  • Aufbau ilkesi: Elektronlar en düşük enerjili orbitalden başlayarak doldurulur.
  • Pauli dışlama ilkesi: Bir orbitalde en fazla 2 elektron bulunabilir ve spinleri zıt yöndedir.
  • Hund kuralı: Eş enerjili orbitallere elektronlar önce tek tek yerleşir, sonra eşleşir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. soru: Ayşe, kimya dersinde atom orbitalleri konusunu çalışırken aşağıdaki bilgilere ulaşıyor: "s orbitali küresel şekildedir ve en fazla 2 elektron alır. p orbitali ise 3 farklı yönde bulunabilir ve toplam 6 elektron taşır." Buna göre, 3. enerji seviyesinde (n=3) kaç tane orbital bulunur?
A) 4
B) 6
C) 9
D) 12
E) 18
Çözüm: n=3 enerji seviyesinde s, p ve d orbitalleri bulunur. s orbitali 1 tane, p orbitali 3 tane (px, py, pz) ve d orbitali 5 tanedir. Toplam orbital sayısı 1+3+5=9'dur. Doğru cevap C'dir.

2. soru: Kimya laboratuvarında deney yapan Berk, elektron dizilimi ile ilgili şu gözlemi yapıyor: "Bir elementin nötr haldeki elektron diziliminde 3d orbitalleri 4s orbitalinden daha yüksek enerjilidir." Buna göre, 26Fe elementinin temel hal elektron dizilimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁶
B) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁴
C) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁶ 4s²
D) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 4p⁶
E) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁸
Çözüm: 26Fe elementinin elektron diziliminde Aufbau kuralına göre 4s orbitali 3d'den önce dolar. Doğru dizilim: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁶ şeklindedir. Doğru cevap A'dır.

3. soru: Elektronik cihaz üretimi yapan bir firma, lityum pillerde kullanılan 3Li elementinin elektron dizilimini inceliyor. Buna göre, lityum atomunun temel haldeki elektron dizilimi ve son katmanındaki elektron sayısı hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) 1s² 2s¹ - Son katmanda 1 elektron
B) 1s² 2s² - Son katmanda 2 elektron
C) 1s¹ 2s² - Son katmanda 2 elektron
D) 1s² 2p¹ - Son katmanda 1 elektron
E) 1s² 2s² 2p¹ - Son katmanda 3 elektron
Çözüm: 3Li'nin atom numarası 3'tür. Elektron dizilimi 1s² 2s¹ şeklindedir. Son katman (n=2) 1 elektron içerir. Doğru cevap A'dır.

4. soru: Bir kimya öğretmeni tahtaya "Elektronlar orbitallere doldurulurken önce düşük enerjili orbitaller dolar" yazıyor. Buna göre aşağıdaki elementlerden hangisinin elektron diziliminde hata vardır?
A) 11Na: 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹
B) 17Cl: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵
C) 20Ca: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s²
D) 24Cr: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵
E) 29Cu: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁹
Çözüm: 29Cu'nun elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰ şeklinde olmalıdır. 4s orbitalinden 1 elektron 3d'ye geçerek kararlı yarı dolu orbital oluşturur. Seçenekteki dizilim hatalıdır. Doğru cevap E'dir.

5. soru: Periyodik tabloyu inceleyen bir öğrenci, 15P elementinin elektron dizilimini araştırıyor. Buna göre, fosfor atomunun temel haldeki değerlik elektronları hangi orbital(ler)de bulunur ve toplam kaç tanedir?
A) s orbitalinde - 2 elektron
B) p orbitalinde - 3 elektron
C) s ve p orbitallerinde - 5 elektron
D) d orbitalinde - 5 elektron
E) p ve d orbitallerinde - 8 elektron
Çözüm: 15P'nin elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p³ şeklindedir. Değerlik elektronları (n=3) 3s² ve 3p³ orbitallerinde toplam 5 elektron bulunur. Doğru cevap C'dir.

Anahtar Kelimeler: 9. sınıf atom orbitalleri test çöz, elektron dizilimi test soruları, yeni nesil kimya testleri, kazanım testleri 9. sınıf, yazılı hazırlık testleri