Vektörlerin Bileşenlerine Ayrılması Test Çöz 9. Sınıf Fizik

9. sınıf Fizik dersinde vektörlerin bileşenlerine ayrılması, temel bir konudur ve fiziksel büyüklüklerin analizinde önemli bir rol oynar. Vektörler, hem büyüklük hem de yön içeren niceliklerdir ve bu özellikleriyle skalerlerden ayrılır. Bileşenlerine ayrılma işlemi, bir vektörün dik eksenler üzerindeki izdüşümlerini bulmayı içerir. Bu yöntem, karmaşık problemleri basitleştirerek çözüm sürecini kolaylaştırır. Öğrenciler, bu konuyu anlayarak kuvvet, hız ve ivme gibi vektörel büyüklükleri daha iyi analiz edebilir.

• Vektörler, büyüklük ve yön ile tanımlanan fiziksel niceliklerdir.
• Bir vektör, x ve y eksenleri üzerinde bileşenlerine ayrılabilir.
• Bileşenler, vektörün dik izdüşümleriyle hesaplanır.
• Bileşenlerin bulunmasında trigonometrik fonksiyonlar (sinüs, kosinüs) kullanılır.
• Vektörün bileşenleri, orijinal vektörün etkisini aynı şekilde temsil eder.
• Bileşenler birleştirilerek vektörün kendisi elde edilebilir (vektör toplamı).
• Bu yöntem, özellikle kuvvet analizlerinde sıkça kullanılır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. soru: Bir sporcu, 30° eğimli bir rampadan 50 N'luk kuvvetle yukarı doğru itilen bir kaykayı hareket ettiriyor. Kuvvetin yatay ve düşey bileşenlerini bulunuz.
A) Fx = 25 N, Fy = 43,3 N
B) Fx = 43,3 N, Fy = 25 N
C) Fx = 50 N, Fy = 0 N
D) Fx = 30 N, Fy = 40 N
E) Fx = 35 N, Fy = 35 N
Çözüm: Fx = F · cosθ = 50 · cos30° ≈ 43,3 N, Fy = F · sinθ = 50 · sin30° = 25 N. Doğru cevap B'dir.

2. soru: Bir uçak, kuzeydoğu yönünde 200√2 km/saat hızla ilerliyor. Hız vektörünün kuzey ve doğu bileşenleri kaç km/saattir?
A) Kuzey: 100 km/saat, Doğu: 100 km/saat
B) Kuzey: 200 km/saat, Doğu: 200 km/saat
C) Kuzey: 150 km/saat, Doğu: 150 km/saat
D) Kuzey: 200 km/saat, Doğu: 0 km/saat
E) Kuzey: 0 km/saat, Doğu: 200 km/saat
Çözüm: Kuzeydoğu yönü 45° olduğundan bileşenler eşittir: Vkuzey = Vdoğu = 200√2 · sin45° = 200 km/saat. Doğru cevap B'dir.

3. soru: Bir inşaat işçisi, 5 kg'lık bir tuğlayı 37° açıyla 40 N'luk kuvvetle çekiyor. Kuvvetin yatay bileşeni tuğlayı hareket ettirirken, düşey bileşeni tuğlanın ağırlığını azaltıyor. Yatay ve düşey bileşenler kaç N'dir? (sin37°=0,6; cos37°=0,8)
A) Fx = 24 N, Fy = 32 N
B) Fx = 32 N, Fy = 24 N
C) Fx = 40 N, Fy = 0 N
D) Fx = 20 N, Fy = 20 N
E) Fx = 30 N, Fy = 10 N
Çözüm: Fx = 40 · cos37° = 32 N, Fy = 40 · sin37° = 24 N. Doğru cevap B'dir.

4. soru: Bir nehirde, suyun akış hızı 3 m/s'dir. Bir kayık, nehirde dik olarak karşıya geçmek için 4 m/s'lik bir hızla hareket ediyor. Kayığın bileşke hızının büyüklüğü kaç m/s'dir?
A) 1 m/s
B) 5 m/s
C) 7 m/s
D) 12 m/s
E) 25 m/s
Çözüm: Bileşke hız = √(3² + 4²) = 5 m/s. Doğru cevap B'dir.

5. soru: Bir çocuk, 10 N'luk bir kuvvetle 53° eğimle yerdeki oyuncağını çekiyor. Kuvvetin yatay bileşeni oyuncağı hareket ettirirken, düşey bileşeni oyuncağa etki eden normal kuvveti azaltıyor. Yatay ve düşey bileşenler kaç N'dir? (sin53°=0,8; cos53°=0,6)
A) Fx = 6 N, Fy = 8 N
B) Fx = 8 N, Fy = 6 N
C) Fx = 5 N, Fy = 5 N
D) Fx = 10 N, Fy = 0 N
E) Fx = 7 N, Fy = 3 N
Çözüm: Fx = 10 · cos53° = 6 N, Fy = 10 · sin53° = 8 N. Doğru cevap A'dır.

6. soru: Bir dağcı, 60 N ağırlığındaki çantasını 30° eğimli bir yamaçta taşırken, çantanın ağırlığının yamaç paralel ve dik bileşenleri kaç N'dir?
A) Paralel: 30 N, Dik: 30√3 N
B) Paralel: 30√3 N, Dik: 30 N
C) Paralel: 60 N, Dik: 0 N
D) Paralel: 20 N, Dik: 40 N
E) Paralel: 15 N, Dik: 45 N
Çözüm: Paralel bileşen = mg · sin30° = 30 N, dik bileşen = mg · cos30° = 30√3 N. Doğru cevap A'dır.

Anahtar Kelimeler: 9. sınıf vektörler test çöz, vektörlerin bileşenleri test soruları, yeni müfredat fizik testleri, yazılı hazırlık testleri, kazanım değerlendirme testi