Devre Elemanlarının Sembolleri ve Devre Şemaları Test Çöz 5. Sınıf Fen Bilimleri

Beşinci sınıf Fen Bilimleri dersinin temel konularından biri, basit elektrik devrelerini oluşturan elemanların sembollerle ifade edilmesi ve bu semboller kullanılarak devre şemalarının çizilmesidir. Bu konu, öğrencilere elektriğin günlük yaşamdaki uygulamalarını anlama, bilimsel bir dil olan sembolik gösterimi kavrama ve teorik bilgiyi şemaya dökme becerisi kazandırmayı amaçlar. Devre elemanlarının standartlaşmış sembolleri, evrensel bir dil oluşturarak karmaşık devrelerin bile anlaşılır ve basit bir şekilde tasvir edilebilmesini sağlar.

• Basit elektrik devresi, elektriğin üretildiği, iletildiği ve kullanıldığı kapalı bir yoldur.
• Devre elemanları, sembol adı verilen evrensel şekillerle gösterilir.
• Pil, devreye enerji sağlayan güç kaynağıdır ve sembolü uzun (+) ve kısa (-) çizgilerden oluşur.
• Ampul, elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştüren devre elemanıdır, içinde "X" bulunan bir daire ile gösterilir.
• Anahtar, devreyi açıp kapayarak elektrik akışını kontrol eder, sembolü açık veya kapalı bir kol şeklindedir.
• Bağlantı kablosu, elektrik akımının iletilmesini sağlar ve düz çizgilerle temsil edilir.
• Devre şeması, bu sembollerin birleştirilmesiyle oluşturulan devrenin basit ve anlaşılır çizimidir.
• Bir devre şeması çizerken, tüm elemanların doğru sembollerle ve mantıksal bir düzende çizilmesi gerekir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. soru: Arda, evindeki basit elektrik devresiyle ilgili bir deney yapıyor. Devrede bir pil, iki ampul ve anahtarlar bulunuyor. Anahtarlardan biri açıkken devrenin bir kolu çalışmıyor ve sadece bir ampul yanıyor. Arda, devre şemasını çizerken hangi sembolü kullanarak açık anahtarı doğru bir şekilde göstermelidir?
A) —| |—
B) —\/\/—
C) —○—
D) —ʘ—
Çözüm: Bir anahtarın açık olduğu durum, devrenin kopuk olduğu anlamına gelir ve bu, iki çizgi arasında boşluk olan —| |— sembolü ile gösterilir. —\/\/— direnç, —○— ampul, —ʘ— ise kapalı anahtar sembolüdür. Doğru cevap: A

2. soru: Bir elektronik devre tasarım programında aşağıdaki semboller görülmektedir: —| |— , —○— , —|▷|— , —ʘ—. Bu semboller sırasıyla hangi devre elemanlarını ifade eder?
A) Açık anahtar - Ampul - Pil - Kapalı anahtar
B) Kapalı anahtar - Pil - Ampul - Direnç
C) Direnç - Ampul - Pil - Kapalı anahtar
D) Açık anahtar - Direnç - Pil - Ampul
Çözüm: Standart devre sembollerine göre; —| |— açık anahtar, —○— ampul, —|▷|— pil (uzun çizgi +, kısa çizgi -) ve —ʘ— kapalı anahtardır. Doğru cevap: A

3. soru: Bir öğrenci, fen bilimleri dersi projesi için aşağıdaki devre şemasını çizmiştir: —|▷|——ʘ——○——| |—. Bu devre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Devre kapalıdır ve ampul yanar.
B) Devre açıktır ve ampul yanmaz.
C) Devre kısa devredir.
D) Devrede pil sembolü yanlış çizilmiştir.
Çözüm: Şemada pil, kapalı anahtar, ampul ve açık anahtar sembolleri bulunmaktadır. Devrede bir açık anahtar (—| |—) olduğu için devre tamamlanmamıştır, bu nedenle akım akmaz ve ampul yanmaz. Doğru cevap: B

4. soru: Bir devre şemasında —\/\/— sembolü ile gösterilen eleman, devreye seri bağlandığında ampulün parlaklığı azalmaktadır. Bu eleman aşağıdakilerden hangisidir ve birimi nedir?
A) Pil - Volt
B) Anahtar - Adet
C) Direnç - Ohm
D) Ampul - Watt
Çözüm: —\/\/— sembolü direnci gösterir. Direnç, elektrik akımının geçişine zorluk gösterir ve bir devreye seri bağlandığında toplam direnci artırarak ampulün parlaklığının azalmasına neden olur. Birimi Ohm ($\Omega$)'dur. Doğru cevap: C

5. soru: Aşağıdaki devre elemanları ve sembol eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Pil: —|▷|—
B) Ampul: —○—
C) Direnç: —| |—
D) Kapalı Anahtar: —ʘ—
Çözüm: Seçenekler incelendiğinde, direncin sembolü —\/\/— iken, —| |— sembolü açık anahtarı temsil eder. Bu nedenle C seçeneğindeki eşleştirme yanlıştır. Doğru cevap: C

6. soru: Bir elektrik devresinde, ampulün parlaklığını artırmak isteyen bir öğrenci aşağıdaki değişikliklerden hangisini yapmalıdır?
A) Devreye seri olarak bir direnç eklemelidir.
B) Devreye paralel olarak bir ampul daha eklemelidir.
C) Devredeki pil sayısını artırmalıdır.
D) Devredeki anahtarı açık konuma getirmelidir.
Çözüm: Ampulün parlaklığı, üzerinden geçen akımla doğru orantılıdır. Devredeki pil sayısını artırmak (gerilimi artırmak) devreden geçen akımı artırarak ampulün daha parlak yanmasını sağlar. Seri direnç eklemek akımı azaltır, paralel ampul eklemek her bir ampulün parlaklığını azaltır, anahtarı açmak ise devreyi keser. Doğru cevap: C

7. soru: Bir devre şemasında, iki farklı kolda birer ampul ve birer anahtar bulunan paralel bir devre çizilmiştir. Bu devre ile ilgili; I. Anahtarlardan biri açıksa diğer koldaki ampul yanmaya devam eder. II. Her iki anahtar da kapalıysa ampuller seri bağlıymış gibi davranır. III. Anahtarlar, ampullerin parlaklığını kontrol eder. ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
Çözüm: Paralel devrelerde kollar birbirinden bağımsızdır. Bir koldaki anahtar açıksa o koldaki ampul yanmaz ama diğer kol çalışmaya devam eder (I doğru). Anahtarlar, devreye akım verip vermeyerek ampullerin yanıp yanmamasını kontrol eder (III doğru). Ancak, her iki anahtar da kapalıysa ampuller yine paralel bağlıdır, seri bağlı gibi davranmazlar (II yanlış). Doğru cevap: B

8. soru: Aşağıda verilen devre elemanı sembolleri hangi seçenekte doğru olarak isimlendirilmiştir? $\cdot$ Sembol 1: —|▷|— $\cdot$ Sembol 2: —\/\/— $\cdot$ Sembol 3: —○—
A) 1. Direnç, 2. Pil, 3. Ampul
B) 1. Pil, 2. Direnç, 3. Ampul
C) 1. Ampul, 2. Pil, 3. Direnç
D) 1. Pil, 2. Ampul, 3. Direnç
Çözüm: Standart sembollere göre; —|▷|— pil, —\/\/— direnç ve —○— ampuldür. Bu nedenle doğru sıralama 1. Pil, 2. Direnç, 3. Ampul şeklindedir. Doğru cevap: B

Anahtar Kelimeler: 5. sınıf devre elemanları test çöz, devre şemaları test soruları, 5. sınıf elektrik devreleri testi, devre sembolleri kazanım testi, yeni nesil devre testleri, yazılı hazırlık testleri